Obezite Nedir - Obezite Nasıl Ölçülür?

Obezite Nedir? Nasıl Ölçülür?

Obezitenin Tanımlanmasında Kullanılan Antropometrik Ölçümler

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından obezite (şişmanlık) “Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır. Obezite, prevelansındaki artışla birlikte kişilerde  diyabet, hipertansiyon, koroner arter hastalığı gibi kronik hastalıklara olan yatkınlığı da arttıran  ve tüm dünyayı tehdit eden bir sağlık problemidir.

Dünya Sağlık Örgütü her yıl obezitenin sebep olduğu komplikasyonlara bağlı olarak 3 milyon insanın hayatını kaybettiğini bildirmektedir. Obezitenin sebep olduğu kötü tablonun önüne geçilmesi gerekmektedir. Çünkü obeziteyle mücadele etmek toplum sağlınında kontrol altında tutulması için önemlidir. Bu yönden atılacak ilk adım obezitenin doğru tanımlanıp saptanmasıdır. 

Obezite tanısını doğru koyabilmek için vücuttaki yağ miktarının uygun olarak belirlenmesi gerekmektedir. Obezitenin, vücuttaki yağ oranının saptanmasında kullanılan yöntemlerden biri pratik uygulanmasından da tercih edilen antropometrik yöntemlerdir. Bu ölçümler obezitenin sınıflandırılmasının yanı sıra ve bazen de obezitenin yol açtığı veya açabileceği diğer sağlık sorunlarının belirlenmesini de sağlamaktadır. 

Vücuttaki yağ dokunun saptanmasında en yaygın kullanılan antropometrik ölçümler aşağıda sıralanmıştır;

1. Beden Kütle İndeksi (BKİ);

Obezitenin değerlendirilmesinde en sık kullanılan ve DSÖ’nün de tavsiye ettiği, boy uzunluğu ile vücut ağırlığına dayalı bir antropometrik ölçümdür. Kilogram cinsinden vücut ağırlığını, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle (kg /m²) elde edilir. Bu indeks formülden anlaşılacağı gibi boya göre kiloyu değerlendirir. Böylece kişinin obez olup olmadığını, eğer obez ise de obezitenin derecesini saptamada kullanılır. Yetişkinlerdeki BKİ  değerlendirmesini aşağıda bulabilirsiniz.

Beden Kitle İndeksinin bazı durumlarda obeziteyi saptamada tek başına yeterli olamayacağı kanıtlanmıştır. Çünkü vücut ağırlığına kas kütlesi de dahil olduğundan örneğin yüksek kas kütlesine sahip sporcularda yüksek BKİ değeri çıkacaktır ve bu da kişilerin yanlış bir şekilde obez gibi düşünülmesine yol açabilir. O yüzden diğer antropometrik ölçümlerle birlikte değerlendirilmesi ve özellikle sporcularda kullanılmaması tavsiye edilir. 

2. Bel Çevresi;

Bel çevresi ölçümü en önemli değerlendirmelerden biridir. Çünkü abdominal bölgedeki yağlanmayı ifade eden bu değer iç organ yağlanmalarına da işaret etmektedir. Yüksek bel çevresi değeri hem kadın hem erkek cins için sağlığı oldukça tehdit etmektedir.

Bel çevresinin fazla olması karın bölgesindeki yağ miktarının artması anlamına gelirken bu beraberinde insülin direnci ile ilişkilidir. Bu durum bel çevresi ölçümünün önemini artırmaktadır. Bel çevresinin erkeklerde 102 cm' in ve kadınlarda da 88 cm’ in üzerinde olması diyabet ve metabolik sendrom gelişme riskini arttırdığını göstermiştir.

Bel çevresini değerlendirirken doğru ölçüm yapmak çok önemlidir. Özellikle hanımlar arasında ölçümü en yanlış bilinen yöntem bu yöntemdir. Doğru bel ölçümü almak için öncelikle ayaklar omuz hizasında açılmalıdır. En alt kaburga kemiğinin altı ile kalça kemiğinizin üst kısmı arasında kalan yerin orta kısmına mezure yerleştirilmelidir. Yere paralel olacak şekilde bel ölçümü alınmalıdır. 

3. Bel / Kalça Çevresi;  

Bu oran vücuttaki  yağ dağılımını göstererek android ve jinoid şişmanlığı tanımlar.

Bel ve kalça çevresini doğru ölçmek çok önemlidir. Yazımızın yukarısında doğru bel ölçümün nasıl yapılacağı belirtilmiştir. Doğru kalça çevresi ölçümü için ayaklar omuz genişliğinde açılmalıdır. Kişi kendisine yandan baktığında kalçasının en geniş olduğu yerden ölçüm almalıdır.

Bel çevresi ve kalça çevresi ölçünden sonra bu değerler oranlandığında bel-kalça oranının kadınlarda 0.85'in ve erkeklerde 0.90'ın üzerinde olması özellikle abdominal obezitenin göstergesidir.

4. Bel / Boy Oranı;

Bu oran obezitenin saptanmasında BKİ’ye göre daha hassas ve kardiyovasküler hastalık riskinin saptanmasında da bel çevresi ve BKİ’ye göre daha doğru ortaya koyan yöntem bir yöntemdir. Yukarıdaki tabloda da belirtildiği gibi bu değerin ≥ 0,5 olması abdominal yağlanmanın göstergesidir.

5. Boyun Çevresi;

Adem elması olarak da bilinen gırtlak çıkıntısının altından şekilde gösterildiği gibi ölçülür. Bu ölçüm yöntemi çok yaygın olmasa yapılan çalışmalarda uyku apnesi ve metabolik sendrom ile ilişkilendirilmiştir. Erkeklerde ≥ 37 cm, kadınlarda ≥ 34 cm olması özellikle abdominal obezite için bir risk faktörü olarak değerlendirilmektedir.

6. Deri Kıvrım Kalınlığı; 

Cilt altında toplanan yağ dokusunun tespitinde kullanılan en önemli antropometrik ölçümler deri kıvrım kalınlığı ölçümleridir. Deri altı yağ dokusu total vücut yağının 1/3’ünü oluşturmaktadır. Deri altı yağ dokusunun total vücut yağına etkisi yaş, cinsiyet, farklı toplumlar, şişmanlık derecesi ve kişiye bağlı olarak değişimler göstermektedir. Böyle bu ölçüm yöntemin sonuçları vücut yağ yüzdesi ve toplam vücut yağı ile yüksek ilişki gösterir.

Ölçümler resimlerde farklı şekillerini görebileceğiniz kaliper adı verilen alet ile yapılır. Ölçümler vücudun birçok yerinden yapılabilse de genellikle triseps ve subskapular deri kıvrım kalınlığı ölçümleri tercih edilir.

İlgili Yazılar :

Obezite Cerrahisi

Obezite Ameliyatı Fiyatları 2023

Ana sayfa